هر ساله در ایام اربعین حسینی میلیون‌ها نفر از دوستداران و دلدادگان سالار شهیدان پس از طی کیلومترها پیاده‌روی برای شرکت در مراسمی نمادین در شهر کربلا و حرم امام حسین(ع) گرد هم می‌آیند تا جلوه‌هایی از عشق و ارادت به ساحت مقدس اهل بیت(ع) را به نمایش بگذارند. این پیاده‌روی و گردهمایی جمعی با جامعه آرمانی عصر ظهور ویژگی‌های مشترکی دارد و تعمیق و تداوم آن‌ها، مقدمات ظهور مهدی موعود را فراهم می‌کند. همزمان با ایام اربعین حسینی در این زمینه با حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی ماندگاری گفتگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

هدف و فلسفه پیاده‌روی اربعین حسینی چیست و چه تأثیری در بصیرت افزایی شیعیان و دلدادگان حضرت سیدالشهدا(ع) دارد؟

مراسم پیاده‌روی اربعین حسینی بهترین فرصت برای کسانی که می‌خواهند عشق و دلدادگی‌شان به سالار شهیدان و تبعیت خود از راه آن حضرت را برای همه عالم به نمایش بگذارند. این مراسم جلوه‌گاه باشکوهی از عظمت و وحدت امت اسلامی است و سبب عصبانیت دشمنان اسلام می‌شود. یعنی هم بحث انسان‌های ثابت قدم در مسیر امام حسین(ع) مطرح است، هم زنده نگه داشتن یاد امام حسین(ع) و شهدای کربلا، هم اتحاد محبان امام حسین(ع) در یک جا و در زیر پرچم اسلام و اهل بیت(ع) و مهمتر از همه بسترسازی برای ظهور مهدی موعود(عج ا... ). اتحاد امت اسلامی هم یک معجزه است و اگر شکل بگیرد خیلی از کارهای غیرممکن، ممکن و شدنی می‌شود. به همین جهت است که قرآن تأکید زیادی به امت‌سازی دارد. نمونه تشکیل امت اسلامی را می‌توان به زیبایی در پیاده‌روی اربعین مشاهده کرد. ما اعتقاد داریم این تجمعی که در تاریخ بی‌نظیر است اعجازی الهی به برکت ابی عبدالله الحسین است و این اعجاز انشالله اربعین را مقدمه ظهور قرار خواهد داد. وقتی اربعین ما جهانی شود یعنی حب الحسین ما جهانی شود و از همه عالم عاشقان و دلدادگان را جمع بکند، بستر ظهور انشالله فراهم می‌شود.

حضرتعالی مهمترین فلسفه مراسم پیاده روی اربعین حسینی را بسترسازی برای ظهور صاحب الزمان(عج ا... ) عنوان فرمودید. این مراسم جمعی چه شباهتی به جامعه آرمانی عصر ظهور دارد و چطور می‌تواند زمینه‌ساز انقلاب مهدی موعود شود؟

بین مراسم اربعین و جامعه آرمانی عصر ظهور چند ویژگی مشترک وجود دارد. این مراسم موجب تربیت و آمادگی منتظران صاحب‌الزمان می‌شود و شباهت‌های زیادی با جامعه مهدوی دارد. اولین ویژگی، اتحاد امت اسلامی است. در این مراسم مسلمانانی از کشورهای مختلف شرکت می‌کنند که جلوه‌ای از اتحاد اسلامی در عصر ظهور است. دوم انسجام امت اسلامی است. یعنی علاوه بر اینکه امت اتحاد دارند با هم منسجم هم هستند و یک‌صدا ندای لبیک یا حسین را فریاد می‌زنند. سوم روحیه خوش‌بینی است. در مراسم پیاده روی اربعین همه به یکدیگر خوشبین هستند اگر کسی به دیگری آسیبی هم برساند طرف مقابل به او ناسزا نمی‌گوید. ویژگی بعدی روحیه عفو و گذشت است. خدا در آیه ۲۲ سوره نور می‌گوید: باید مؤمنان عفو پیشه کنند و از بدی‌های هم بگذرند. جلوه‌گاه این روحیه را در مراسم پیاده‌روی اربعین می‌بینیم. پنجم روح خدمتگزاری است. همه از بزرگ و کوچک و پیر و جوان در حال خدمت به زوار امام حسین(ع) هستند. مصداق آیه ۲ سوره مائده: تعاونوا الی البر و التقوی. این آیه پیام عجیبی دارد و می‌گوید: اگر از امکانات مادی خود در جبهه توحیدی استفاده نکید، شیطان از آن‌ها استفاده می‌کند؛ همان نیروهایی که قرار بود در راهیان نور و هیأت و اعتکاف از آن‌ها استفاده کنیم سال گذشته دشمن در فتنه از آن‌ها استفاده کرد. ششم روحیه ایثار و فداکاری است. مردم عراق در مسیر راه، منزل و غذای خود را در اختیار دیگران می‌گذارند، با اینکه خودشان محتاج‌تر هستند. هفتم، روحیه اخلاص است. هیچ کس منتظر تشکر برای آب و غذا و امکانات نیست. چون همه دارند با خدا معامله می‌کنند. هشتم، روح برادری و اخوت است: انما المؤمنون اخوه. آنجا همه مؤمنین از هر ملیتی حس برادری جامعه‌ایمانی به هم دارند. ویژگی نهم روحیه‌امانتداری است؛ همه احساس می‌کنندامانتدار ناموس و جان و آبروی هم هستند. ویژگی دهم روحیه مجاهدت است و همه می‌خواهند تلاش کنند تا خدمتشان مجاهدانه باشد. وِیژگی بعدی روحیه صبر و مقاومت است. خدا در آیه ۱۵۵ سوره بقره می‌فرماید: «و بشر الصابرین». یعنی اجر زیادی به صابران خواهد رسید لذا باید در برابر همه سختی‌های این راه صبر پیشه و همدیگر را دعوت به صبر کنیم. مثل ورزشکاری که در گرما و سرما و برف و باران در میدان ورزش می‌دود و می‌گوید اگر جام را ببرم سختی برایم آسان می‌شود این می‌شود ان مع العسر یسرا. خدا می‌گوید اگر شیرینی پاداش‌های مرا ببینید اصلاً از سختی‌ها فرار نمی‌کنید. الان خادمان موکب چقدر در گرما سختی می‌بینند ولی صبر می‌کنند و می‌گویند قرار است امام حسین(ع) در لحظه جان دادن به ما سر بزند. شیرینی نگاه امام حسین همه سختی‌ها را از یاد آدم می‌برد. این‌طوری انسان بزرگ می‌شود. اگر شیرینی پاداش الهی و خشنودی امام زمان را در سختی‌ها در نظر داشته باشیم حتماً ما هم مثل حضرت زینب می‌گوییم: ما رایت الا جمیلا. این نگاه حسینی به سختی هاست. لذا گفته‌اند وقتی از کربلا برگشتید از سختی‌های کربلا چیزی نگویید. بگویید هرچه بود عنایت خود امام حسین(ع) بود کیف کردیم. امام حسین(ع) از ما پذیرایی کرد. همه سختی‌های این سفر به یک نگاه به آن ضریح شش گوشه می‌ارزد. ویژگی بعدی احساس امنیتی است که در این مراسم وجود دارد که از ویژگی‌های جامعه مهدوی در عصر ظهور هم هست. همانطور که در زمان ظهور همه حکومت می‌شود ذکر الله، حرکت اربعین هم ذکر الله است. لذا همه احساس امنیت می‌کنند. دختران جوان، مادران و کودکان با خیال راحت و امنیت کامل به مراسم می‌آیند. ویژگی بعدی روح طراوت و شادابی است. ویژگی بعدی روحیه شکرگزاری است. ویژگی بعدی که خیلی شباهت به ظهور دارد صفا و صداقت است. ویژگی بعدی محبت الهی است. همه یکدیگر را به خاطر خدا دوست دارند؛ به خاطر شهرت و قدرت و ثروت نیست. اما آخرین و مهمترین شباهت مراسم پیاده‌روی اربعین و جامعه مهدوی، روحیه ولایت‌مداری است و همه ویژگی‌های دیگرذیل این ویژگی محقق می‌شود یعنی زیر پرچم ولایت الهی. مصداق آیه ۳۵ سوره مائده که خدا می‌فرماید: «ای مؤمنان از خدا پرهیزگاری پیشه کنید و به سوی او وسیله بجویید». وسیله همه این‌ها امام حسین(ع) است. یعنی نور الهی امام حسین(ع) همه زیبایی‌ها و جامعه آرمانی عصر ظهور را محقق می‌کند.

راه استمرار دستاوردهای و برکات مراسم پیاده‌روی اربعین چیست؛ به بیان دیگر چطور می‌توانیم زیبایی‌های معنوی که در مراسم پیاده‌روی اربعین به دست آورده‌ایم را در خود نهادینه کرده و به بقیه ایام سال نیز تعمیم دهیم؟

برای استمرار برکات و زیبایی‌های مراسم پیاده روی اربعین باید در درجه نخست این ویژگی‌ها را در خود تعمیق ببخشیم. برای تعمیق و نهادینه کردن این ویژگی‌ها در خود هم باید نگاهمان در زندگی توحیدی باشد. برای نگاه توحیدی باید پرسش قبل از عمل داشته باشیم. اگر تک تک من و شما ار مراسم اربعین برگشتیم و روحیه پرسشگری دینی‌مان بیشتر شد، نگاهمان توحیدی شده است. ما باید تلاش کنیم افکارمان با امام حسین(ع) جمع شود. امام هادی(ع) در زیارت جامعه می‌فرمایند: «و رایی لکم تبع». یعنی رای و نظر من تابع شماست. اگر امام حسین(ع) فکرش توحیدی باشد ولی فکر من که دارم لبیک یا حسین می‌گویم طاغوتی باشد ولو در شعار بگویم با حسین یکی هستم قطعاً از مسیر از امام حسین(ع) جدا می‌شوم. ما این را تاریخ زیاد داشتیم؛ در زمان امام حسین(ع) هم شعار مردم علیه ظلم حکومت و برقراری عدالت یا امام یکی بود ولی چون فکرشان با امام یکی نبود از امام جدا شدند. در انقلاب اسلامی خیلی از کسانی که در انقلاب بودند و شعارشان با امام خمینی(ره) یکی بود چون فکرشان با امام یکی نبود پس از انقلاب جدا شدند. در مرحله دوم باید به دنبال تدوام این ویژگی‌های زیبایی که در مراسم اربعین داشتیم باشیم. متأسفانه زیبایی‌های اربعین تداوم ندارد؛ هم در کشور میزبان و هم می‌همان‌ها همین‌که فضای اربعین تمام می‌شود این ویژگی‌ها هم فراموش می‌شود. راه تداوم هم ولایتمداری است. تنها راه نجات، راه ولایت است که همان اهدانا الصراط المستقیم است. یعنی یک راه نجات وجود دارد و آن هم کشتی اهل بیت(ع) است. مرحله بعدی برای استمرار زیبایی‌های اربعین، تکثیر آنهاست. این ویژگی‌ها وقتی جامعه را به ظهور نزدیک می‌کنند که تکثیر شوند. راه تکثیر هم در مجاهدت، مقاومت و استقامت است. باز هم به این نکته تأکید می‌کنم که برای نهادینه کردن ویژگی‌های اربعین در وجودمان باید احساسمان با امام حسین(ع) و امام زمان(عج ا... ) جمع شود؛ نمی‌شود امام حسین(ع) حیا و عفت را دوست داشته باشد و ما بی‌حیایی را. امام حسین(ع) اهل حق الناس باشد و ما نباشیم. امام حسین(ع) مراقب لقمه حلال باشد و ما بی‌مبالات باشیم. ما اگر برای امام حسین(ع) در اربعین خون گریه کنیم جای حق الناس را نمی‌گیرد. اگر جلوتر از امامان قدم برداریم می‌شویم حزب مارقین یعنی خوارج و اگرعقب‌تر از امامان قدم برداریم می‌شویم حزب قاعدین یعنی عافیت‌طلب‌ها. باید ملازم رکاب امام باشیم. امام حسین(ع) ما را گرد هم جمع کرده و هم باید تلاش کنیم مراسم پیاده‌روی اربعین انشالله جهانی و مقدمه ظهور مهدی موعود بشود.

زهرا دلپذیر